Verklarende woordenlijst van boeddhistische namen en termen

In het Tibetaans boeddhisme worden jaarlijks vier belangrijke feestdagen (in het Tibetaans düchen) gevierd, die allemaal te maken hebben met het leven van Boeddha Shakyamuni.

Dag van wonderen (Chotrul Düchen)
Chotrol Düchen is een van de vier belangrijkste Tibetaans boeddhistische feestdagen en vindt plaats op de vijftiende dag van het Tibetaanse nieuwjaar. Volgens de legende toonde de Boeddha de eerste 15 dagen na nieuwjaar elke dag een ander wonder. Op die manier vergrootte hij de inspiratie, devotie en positieve verdiensten bij zijn volgelingen.

Je Tsongkhapa
Lama Tsongkhapa (1357-1419) was de grondlegger van het gedachtegoed van de Gelup-traditie. Dit is de traditie binnen het Tibetaans boeddhisme, waartoe ook Jewel Heart behoort. Je Tsongkhapa was de belangrijkste hervormer in de geschiedenis van het Tibetaans boeddhisme. De uiteenzetting van de stadia van het pad naar verlichting (de Lamrim) is zijn beroemdste werk.

Soetrayana
Bij het Soetrayana ligt de nadruk op het verzamelen van oorzaken voor een resultaat (Boeddhaschap) dat in de toekomst ligt. Soms wordt het Soetrayana ook wel eens het voor-tantrische pad van het boeddhisme genoemd. Het leidt tot het bereiken van de Verlichting door het beoefenen van de Zes Perfecties: vrijgevigheid, ethische discipline, geduld, vreugdevolle inzet, concentratie en wijsheid. Deze zes worden ook wel de Zes Paramitas of Deugden genoemd. Men gaat ervan uit dat het beoefenen van dit pad zo’n drie eonen duurt.

Vajrayana
Het Vajrayana is een stroming binnen het boeddhisme. Vajrayana is Sanskriet en betekent 'diamanten voertuig'. Vajrayana wordt ook wel het tantrische boeddhisme of Tantrayana genoemd. Het doel van het Vajrayana is het bereiken van het Boeddha-schap tijdens dit leven om in die hoedanigheid alle andere, voelende wezens naar de verlichting te kunnen leiden. In het Vajrayana wordt het toekomstige Boeddha-schap als uitgangspunt genomen. Dat wil zeggen dat het ontwaken (het Boeddha-schap) niet ergens ver weg in de toekomst ligt, maar dat het hier en nu aanwezig is. Het Vajrayana pad werkt met symboliek en visualisaties en heeft een veel directere methode om het Boeddha-schap te bereiken. In het Vajrayana nemen rituelen en initiaties een belangrijke plaats in.

Yidam
Het woord Yidam is Tibetaans en betekent letterlijk: 'vaste geest'. Hiermee wordt een meditatie Godheid bedoeld; een Deity. Dit is een mannelijke of vrouwelijk figuur (afbeelding) die een bepaald aspect of kwaliteit belichaamt van de volledig Verlichte. Visualisatie van deze Yidam helpt de beoefenaar hierop te focussen waarmee hij zijn concentratie traint en zich steeds meer kan identificeren met deze kwaliteit. Een Yidam is een verlichte, symbolische verschijningsvorm van een zuivere kwaliteit. Yidam wordt vaak gezien als een verbinteniswezen tussen de mens en zijn Verlichting. In die hoedanigheid wordt een Yidam gezien als een meditatie-Boeddha.

Gelek Rimpoche
Gelek Rimpoche (1937-2017) behoort tot de Gelugpa traditie en is de grondlegger en inspirator van Jewel Heart.

Manjushri
Manjushri is zowel een Boeddha (verlicht wezen) als een Bodhisattva (een wezen dat naar verlichting streeft) en is een verschijnningsvorm van Vairocana (de Boeddha van spiegelende wijsheid). Manjushri behoort samen met Avalokitesvara en Vajrapani tot de drie grote Bodhisattva's. Avalokiteshvara is een Bodhisattva van groot mededogen. In het Tibetaans wordt hij Chenrezig genoemd. Vajrapani is een Bodhisattva van compassie in toornige vorm. Hij vertegenwoordigt de kracht en de vaardigheid van handelen.

Manjushri draagt in zijn rechterhand een zwaard om de onwetendheid te doorsnijden en tegelijkertijd als een fakkel licht in de duisternis te brengen. De rechterhand is een aanduiding van de werkwijze of methode van Manjushri. In zijn linkerhand, symbool voor de wijsheid, draagt hij het boek van allesdoordringende wijsheid. Het boek verwijst meestal naar de Prajnaparamita of Hartsoetra.

Tantra
In het Tibetaans boeddhisme duidt ‘Tantra' op een samenhang van verschillende soorten teksten; die samen een continuüm of vormen. De Tibetaanse traditie onderscheidt vier Tantraklassen:
1. Kriya-Tantra (handelingscontinuüm)
2. Charya-Tantra (uitvoeringscontinuüm)
3. Yoga-Tantra
4. Anu-Yoga-Tantra (hoogste Yoga Tantra)

Posted in .